Sinh mổ - một phương pháp khác để sinh con
Những tuần thai kỳ đẹp đẽ nhưng đôi khi cũng khá mệt mỏi sẽ kết thúc bằng việc em bé chào đời. Chắc hẳn mỗi người mẹ đều có nhiều suy nghĩ khác nhau về sự kiện này. Rõ ràng là bạn mong muốn việc sinh con diễn ra bình thường. Bạn hy vọng rằng mọi thứ sẽ tốt đẹp và cuối cùng là ôm con trong tay. Do các biến chứng y khoa trước hoặc trong quá trình sinh nở, sinh mổ (mổ lấy thai) đôi khi là cần thiết để bé được sinh ra an toàn.
Sinh mổ có kế hoạch và không có kế hoạch
Lý do sinh mổ rất đa dạng. Trong mọi trường hợp, mục đích đều là bảo vệ sức khỏe của em bé và mẹ. Trong một số trường hợp hiếm hoi, khi sinh thường, tình trạng thiếu oxy cấp tính trong tử cung có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của em bé. Trong những trường hợp nghiêm trọng, đứa trẻ có thể bị ảnh hưởng đến tính mạng gây ra khiếm khuyết não hoặc khuyết tật ảnh hưởng đến cuộc sống sau này. Người mẹ cũng có thể gặp phải nhiều biến chứng trong quá trình sinh nở, điều này phải được khắc phục càng sớm càng tốt.
Kinh nghiệm và nhận thức của các mẹ bầu cũng đa dạng không kém các lý do khiến việc sinh mổ trở nên cần thiết. Mỗi người có một hoàn cảnh và không ai giống ai. Mỗi mẹ bầu sẽ có cảm giác và mức độ chịu đau khác nhau. Là một người mẹ tương lai, bạn không bao giờ chỉ nghĩ đến bản thân, bạn sẽ đặc biệt quan tâm đến con mình. Vì lý do này, điều quan trọng là bạn phải được chăm sóc tốt, cũng như được thông báo và chuẩn bị cho cuộc sinh mổ sắp tới.
Không phải ca sinh mổ nào cũng được lên kế hoạch trước. Trong nhiều trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng của mẹ hoặc em bé, bác sĩ sản khoa sẽ yêu cầu hành động nhanh chóng. Trong các tình huống như vậy, việc sinh mổ là không thể tránh khỏi. Do đó, các bậc cha mẹ tương lai nên chuẩn bị sẵn để đối mặt với cách sinh con này. Tốt nhất bạn nên hỏi ý kiến từ người hộ sinh và bác sĩ, đừng ngại đặt câu hỏi. Các câu trả lời sẽ giúp bạn hiểu chi tiết về việc sinh nở của bản thân.
Bối cảnh lịch sử: sự ra đời của phương pháp sinh mổ
Bạn có biết thuật ngữ sinh mổ (tiếng Anh: Caesarean section) đến từ đâu không? Pliny the Elder đề cập đến một Julius Caesar nào đó (tổ tiên của một chính khách La Mã nổi tiếng) đã "bị cắt ra khỏi bụng mẹ".
Thuật ngữ "sectio caesarea" - "vết mổ hoàng gia" - vẫn được các bác sĩ ngày nay sử dụng để chỉ phẫu thuật nhằm lấy thai nhi hay còn gọi là mổ bắt con. Đây là cách gọi truyền thống kéo dài cho đến ngày nay. Vì Caesar được cho là người đầu tiên sinh ra bằng phương pháp sinh mổ này.
Sinh mổ hay sinh tự nhiên?
Trong suốt quá trình mang thai, bạn và em bé đã được bác sĩ phụ sản thăm khám hàng tháng. Tất cả những lần đi khám này nhằm phục vụ sức khỏe của người mẹ tương lai và đảm bảo phát triển tự nhiên của thai nhi. Tuy nhiên, việc đi khám này cũng có tầm quan trọng quyết định đối với việc lập kế hoạch cho việc sinh nở sắp tới. Điều này đặc biệt xảy ra vào những tuần cuối của thai kỳ, vì ngày dự sinh đang ngày càng gần, việc sinh nở có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Việc sinh con càng nhẹ nhàng sẽ càng tốt cho bạn và em bé. Bạn nên chuẩn bị tinh thần cho điều này và học hỏi thêm cách giữ sức và các biện pháp để đối phó với cơn đau khi chuyển dạ trong các lớp học tiền sản.
Nhưng đôi lúc việc sinh nở sẽ cần can thiệp bằng việc mổ lấy thai, và điều này hoàn toàn cần thiết. Cần phân biệt rõ giữa sự cần thiết tuyệt đối và sự cần thiết tương đối. Những nhu cầu cần thiết tuyệt đối hay còn gọi là chỉ định của bác sĩ khiến việc sinh mổ là điều tất yếu.
Khi ra quyết định có mổ lấy thai hay không, ê-kíp sản khoa luôn cân nhắc rất kỹ các nguy cơ, thuận lợi và khó khăn để đưa ra quyết định hợp lý cho tất cả mọi người.
Lý do phải tiến hành sinh mổ
Trong số những lý do phổ biến nhất khiến mẹ bầu phải sinh mổ là:
• Bé nằm ngôi ngược, nghĩa là phần chân của bé hướng về phía tử cung thay vì phần đầu
• Chuyển dạ chậm hoặc không chuyển dạ
• Nhịp tim thay đổi đe dọa đến tính mạng thai nhi trong quá trình sinh nở
• Sa dây rốn hoặc dây rốn quấn cổ gây ra tình trạng thiếu oxy cho em bé
• Mang đã thai, theo đó sau khi mang song thai, các em bé cũng có thể được sinh ra theo cách tự nhiên
• Nhiễm trùng do vi khuẩn trong tử cung
• Khung xương chậu của mẹ biến dạng
• Nghi ngờ bị rách tử cung trong quá trình chuyển dạ
• Bị hội chứng HELLP liên quan tới tiền sản giật
• Tình trạng trao đổi chất của em bé suy giảm trầm trọng
• Bong nhau thai sớm, có nghĩa là em bé không còn được cung cấp đủ oxy, ví dụ như sau một tai nạn hoặc mẹ bị ngã
Ngoài ra, vẫn có những lý do rất riêng tư hoặc cá nhân khiến ca sinh mổ được tiến hành.
Chuẩn bị giỏ đồ đi sinh mổ
Bạn sẽ cần nhiều đồ đạc hơn để nằm viện dài ngày sau khi sinh mổ. Bạn sẽ cần quần áo thoải mái rộng rãi và đồ vệ sinh cá nhân cho mình và quần áo cho em bé vào ngày xuất viện.
Bạn có thể đổ mồ hôi nhiều hơn sau khi sinh do sự thay đổi nội tiết tố sau khi mang thai. Do đó, hãy đóng gói nhiều quần áo để thay. Tốt nhất nên mặc váy ngủ hoặc áo ngủ vì chúng thoải mái và không cọ xát vào vết mổ. Đặc biệt áo ngủ và áo ngủ cho con bú có hàng cúc dài phía trước để bạn có thể thoải mái cho bé ngậm ti mẹ bất cứ lúc nào.
Vì vết sẹo sau sinh mổ rất nhạy cảm và lâu lành, bạn nên mang đồ lót thoải mái và thoáng khí khi đến bệnh viện. Đồ lót nên được giặt ở ít nhất 60 độ C. Quần lót dùng một lần rất thích hợp cho những ngày đầu tiên sau sinh vì chúng làm bằng vải lưới mềm và có thể dễ dàng vứt bỏ sau khi sử dụng.
Phòng khám sẽ cung cấp cho bạn băng vệ sinh để thấm sản dịch. Trên đường về nhà, bạn có thể mua thêm một ít băng vệ sinh này mang về trong giỏ đồ đi sinh của bạn.
Mặc áo ngực cho con bú giúp bạn giảm việc ngực căng tức sau sinh sau khi sinh mổ, vì nó làm giảm bớt sự nhạy cảm của bầu ngực. Áo lót cho con bú phải được làm từ chất liệu cotton và vừa vặn với bạn hoặc thậm chí là rộng hơn một chút. Bạn sẽ cần khoảng hai chiếc áo ngực mỗi ngày, vì sữa sẽ bị rỉ ra từ bầu ngực trong vài ngày đầu tiên. Điều này giúp cung cấp đủ lượng sữa cho bé. Để lau đi sữa mẹ thừa, hãy sử dụng miếng lót thấm sữa hoặc một chiếc khăn sữa sau đó về giặt tại nhà.
Ví dụ như khi đi bộ xuống hành lang bệnh viện để khám bệnh, bạn sẽ cần áo choàng tắm, dép và tất. Mọi thứ phải vừa vặn và thoải mái.
Hầu hết các bệnh viện đều cung cấp các loại khăn có thể giặt được, chẳng hạn như khăn tắm và khăn mặt. Các vật dụng cá nhân như sữa tắm và dầu gội, cũng như các sản phẩm chăm sóc răng miệng, nên để sẵn trong giỏ đồ của bạn.
Đối với ngày xuất viện, bạn nên mang theo một bộ chăm sóc da và tã lót cho em bé.
Quy trình và thời gian của một ca mổ lấy thai theo kế hoạch
Ở Việt Nam, rất nhiều con thứ 3 trong các gia đình được sinh ra bằng phương pháp mổ lấy thai, đó là lý do tại sao quy trình mổ bắt thai này được chuẩn hóa. Sau khi thảo luận sơ bộ với các bác sĩ, bạn thường sẽ được nhận vào phòng khám với tư cách là bệnh nhân nội trú vào buổi tối trước ngày phẫu thuật. Bạn không được ăn gì vào buổi tối hôm đó để chuẩn bị cho ca mổ. Nếu không, cặn thức ăn còn sót lại có thể dẫn đến các biến chứng trong quá trình gây mê.
Trước khi phẫu thuật, một ống thông sẽ được đặt vào tĩnh mạch và một ống thông khác trong được đặt trong bàng quang của bạn. Điều này ngăn không cho bàng quang đầy bị thương do vết cắt của bác sĩ phẫu thuật. Hơn nữa, bạn sẽ được cạo lông ở vùng sinh dục và trên bụng.
Ngay khi mọi thứ đã sẵn sàng, thuốc mê được tiêm. Các dây thần kinh của tủy sống được gây mê bằng một ống thông. So với gây mê toàn thân, phương pháp này có ưu điểm là thuốc mê chỉ đi vào máu của mẹ và do đó không đến được em bé.
Vị trí mổ được che bởi một miếng vải phía trước mặt bạn, bạn sẽ không thể nhìn thấy các bác sĩ đang thực hiện mổ cho bạn. Chồng/bạn đời có thể đứng cạnh và hỗ trợ bạn về mặt tình cảm. Anh ấy chắc chắn cũng rất vui mừng về khoảnh khắc con bạn chào đời. Nếu bạn muốn, bạn cũng có thể theo dõi quá trình sinh nở trên màn hình.
Sau khi sát trùng vùng bụng, bác sĩ sẽ rạch một đường khoảng 12 cm ở vùng bikini để sau này sẽ ít lộ sẹo hơn. Sau khi tất cả các lớp da và cơ đã bị xẻ ra, bác sĩ phải đẩy bàng quang nằm phía trước tử cung sang một bên một chút. Sau đó, bác sĩ có thể mở tử cung bằng một vết rạch tối thiểu. Vết cắt này được kéo căng bằng các ngón tay cho đến khi đủ lớn để nhấc em bé ra khỏi bụng mẹ. Căng vết mổ tử cung bằng ngón tay là phương pháp mổ lấy thai nhẹ nhàng, cho phép những lần mang thai tiếp theo không gặp bất cứ trở ngại nào.
Sau khi em bé của bạn được nhấc ra khỏi tử cung, dây rốn sẽ được cắt. Đây là một khoảnh khắc xúc động mà những người cha người mẹ đã mong đợi từ lâu. Em bé được bọc trong vải và đưa cho mẹ ôm. Người mẹ và người cha lần đầu tiên nhìn thấy con mình.
Trong khi đó, bác sĩ phẫu thuật lấy nhau thai ra khỏi tử cung. Sự ra đời của nhau thai bằng cách loại bỏ nó khỏi niêm mạc tử cung đánh dấu sự bắt đầu của thời kỳ hậu sản. Trong khi bạn chiêm ngưỡng con mình và tận hưởng những giây phút đầu tiên được ở bên nhau, bác sĩ đã cẩn thận khâu vết thương. Chất liệu khâu hiện đại tự tiêu biến sau vài tuần.
Sau khi em bé được khám tổng quát, mẹ và bé sẽ được chuyển đến khoa sản trong tình trạng sức khỏe ổn định. Tại đây, bạn có thể phục hồi sau ca phẫu thuật và bắt đầu khám phá cuộc sống mới của mình với tư cách một người mẹ. Các nữ hộ sinh và y tá sẽ luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ cho bạn.
Những câu hỏi quan trọng nhất về sinh mổ
Ưu điểm và nhược điểm của sinh mổ là gì?
Vì sinh mổ là một can thiệp ngoại khoa và thay thế cho việc sinh con tự nhiên nên ưu điểm của sinh mổ chỉ là đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Việc bảo vệ này mang lại lợi ích cho một người mẹ bị bệnh hoặc suy yếu nghiêm trọng hoặc một đứa trẻ chưa sinh bị tàn tật hoặc kém phát triển. Sự thoải mái khỏi đau đớn, mà nhiều phụ nữ coi là một lợi thế của một ca sinh mổ, chỉ là tạm thời. Trong khi cơn đau được loại bỏ trong quá trình phẫu thuật bằng thuốc gây mê và thuốc giảm đau, cơn đau vết thương do hạn chế vận động sẽ bắt đầu sau đó.
Trong hầu hết các trường hợp, những bất lợi lớn hơn những thuận lợi và gây ra những rủi ro cho mẹ và em bé. Do đó, điều quan trọng là phải cân nhắc các lựa chọn một cách cẩn thận và đưa ra quyết định sinh mổ một cách tỉnh táo và cực kỳ kỹ lưỡng. Chỉ khi thực sự cần thiết mới nên mổ lấy thai.
Những bất lợi có thể xảy ra khi sinh mổ cho người mẹ:
• Mất nhiều máu trong và sau khi phẫu thuật
• Hình thành các cục máu đông nhỏ, mô sẹo và kết dính
• Tổn thương cơ và tế bào thần kinh ở bụng dưới
• Vết thương đau và tê do hạn chế cử động sau khi phẫu thuật
• Vấn đề trong việc xây dựng tình cảm mẹ con
• Bắt đầu cho con bú sẽ khó khăn hơn
Những bất lợi có thể xảy ra với em bé khi sinh mổ:
• Thiếu hoạt động chuyển dạ
• Suy yếu của hệ thống miễn dịch do thiếu hệ vi sinh vật trong âm đạo của mẹ
• Khó phát triển mối quan hệ với mẹ hơn
• Cho trẻ ăn bổ sung thường xuyên với các chất thay thế sữa mẹ do khó bắt đầu cho con bú
Những cơn đau và rủi ro của một ca sinh mổ là gì?
Đau vết mổ vẫn có thể còn dư âm trong khoảng năm đến tám ngày sau sinh mổ ở hầu hết phụ nữ. Sau đó cơn đau giảm dần và bạn có thể cử động bình thường trở lại. Tất cả phụ nữ cần được giúp đỡ trong thời kỳ đầu tiên sau khi sinh mổ và chăm sóc con của họ.
Do sự hiện đại hóa của y học và các thủ tục phẫu thuật, những rủi ro liên quan đến một ca sinh mổ đã được giảm thiểu đi rất nhiều.
Các rủi ro và biến chứng chính bao gồm:
• Huyết khối hoặc thuyên tắc mạch máu
• Dị ứng thuốc gây mê
• Chấn thương các cơ quan lân cận, chẳng hạn như bàng quang, niệu quản và ruột
• Nhiễm trùng vết thương với tình trạng viêm và đau
• Vết sẹo mổ không đẹp
• Chứng tê liệt do vết mổ
• Vô sinh do mô sẹo trong tử cung
• Nguy cơ bong nhau thai trong trường hợp mới mang thai
Làm thế nào để chăm sóc vết thương khi sinh mổ?
Trong phòng mổ, vết thương được khâu bằng chỉ khâu tự tiêu hoặc được xử lý bằng chất kết dính vết thương hiện đại. Cả hai biến thể đều có tác dụng tích cực đối với sẹo, khiến vết sẹo sẽ mau lành hơn.
Trong vài ngày đầu sau khi phẫu thuật, vết thương mới sẽ được bác sĩ hoặc nhân viên điều dưỡng của bệnh viện chăm sóc một cách chuyên nghiệp, được làm sạch và vô trùng băng vết thương. Điều này ngăn ngừa nhiễm trùng vết mổ về sau.
Sau khi xuất viện, lúc đầu, vết sẹo trông vẫn rất thâm và bị lồi, nhưng theo thời gian nó ngày càng mờ và nhỏ đi.
Nếu lớp vảy bong ra hoặc chỉ khâu đã tan, bạn có thể tự xoa vết sẹo hàng ngày với dầu dưỡng da tự nhiên chất lượng cao. Dầu dưỡng da có tác dụng chữa lành vết sẹo và làm cho vết sẹo mờ dần. Các sản phẩm đặc biệt từ hiệu thuốc cũng giúp chăm sóc lâu dài cho vết sẹo - nhưng không cần thiết vì các thành phần này tương tự như thành phần của dầu dưỡng da. Thuốc mỡ cũng là sản phẩm phù hợp. Sử dụng sản phẩm chăm sóc da hàng ngày để làm mờ đi vết sẹo sinh mổ của bạn.
Vết sẹo bên ngoài da mau lành hơn những vết thương ở các lớp mô bên trong. Trong những tuần đầu tiên của thời kỳ hậu sản, bạn không nên mang vác nặng, để các lớp mô của cơ bụng và sàn chậu của bạn được ổn định.
Ban đầu, bạn không nên để vết sẹo bên ngoài tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và tránh mặc quần lót có cạp chun cọ vào vết mổ.
Tôi có thể làm gì để cho con bú sau sinh mổ?
Sinh mổ (mổ đẻ) không phải là một trở ngại của việc cho con bú thành công. Tuy nhiên, tùy thuộc vào loại thuốc gây mê được sử dụng, việc bắt đầu cho con bú sau khi sinh mổ đôi khi có thể bị trì hoãn một chút vì mẹ và con vẫn còn mệt sau ca mổ. Bắt đầu cho bé ngậm ti ngay khi bé bắt đầu cử động miệng. Nhưng đừng tạo áp lực cho bản thân hoặc con bạn. Trong vài ngày tới, bạn sẽ có nhiều thời gian để học cách cho con bú trong yên tĩnh.
Sự gần gũi, tiếp xúc cơ thể và da thịt có thể giúp bạn và em bé bắt đầu xây dựng mối quan hệ với nhau. Hãy thử xem tư thế cho con bú nào nhẹ nhàng và thoải mái nhất cho bạn.
Sau khi sinh mổ, bạn có thể cho con bú thoải mái nhất ở tư thế nằm, với chân của trẻ đối diện với đầu của bạn. Do đó, vết sẹo hoạt động nhạy cảm của bạn nằm ngoài vùng bé có thể đá vào và được bảo vệ tốt hơn. Nếu cho con bú trong khi ngồi, bạn có thể làm dịu vết mổ bằng cách đặt chân lên một chiếc gối chắc chắn, một chiếc ghế đẩu nhỏ hoặc một chỗ để chân.
Nếu bạn không thể ở bên con, ví dụ: vì trẻ sinh non hoặc phải chăm sóc ở phòng khám nhi khoa đặc biệt, bạn nên đưa trẻ đến khám càng sớm càng tốt. Bắt đầu hút sữa càng sớm càng tốt để tiết sữa. Hãy cho phép bản thân nghỉ ngơi nhiều và dành nhiều thời gian cho con ngay cả sau khi xuất viện. Bạn cần phải phục hồi sau một ca phẫu thuật lớn và nên có một số hỗ trợ trong gia đình trong thời gian đầu.